De afgelopen weken is genderneutraliteit vaak in het nieuws geweest.
- Treinreizigers van de NS werden met ingang van de nieuwe dienstregeling in augustus niet meer aangesproken als ‘dames en heren’ maar met het sekseneutrale ‘Beste reizigers’.
- Hema past de geslachtsaanduiding aan op kinderkleding. De benaming ‘voor jongens’ en ‘voor meisjes’ uit de winkels en van de labels verdwijnt. In plaats daarvan heet de afdeling voor kinderkleding voortaan gewoon ‘kids’.
- In navolging van het Amsterdamse stadhuis, Amsterdam Museum en de UvA krijgt het Stedelijk Museum over een maand een genderneutraal toilet. Het Rijksmuseum volgt later dit jaar of in 2018.
Vernieuwend? Toch zijn er ook genoeg voorbeelden te noemen waarbij genderneutrale interieur en architectuur al is toegepast is, zonder dat we het doorhebben. Denk maar aan een saunacomplex En het toilet thuis in je eigen huis, dat is toch ook genderneutraal? Ik sprak hierover met Dylan Demmers. Wat verwacht hij in de toekomst? Kijkend naar de architectuur dan wordt het douchen volgens hem weer een privé-aangelegenheid, dus weer in een eigen cabine en niet met de massa (zoals in een zwembad). Grote kleedruimtes veranderen weer in aparte kleedhokjes. De gedachte erachter is: ‘Je moet je veilig voelen op een plek’.
Socioloog Judith Butler schreef al in 1960 het boek Gender Trouble, waarin zij het ontstaan van de concepten gender en geslacht beschrijft. Ze beschrijft de verschillen tussen beide concepten, maar ook de sterke relatie tussen beide. Geslacht is een natuurlijk feit, men wordt geboren met een mannelijk of vrouwelijk geslachtsorgaan. Gender geeft weer hoe men zich uit, gedraagt; mannelijk of vrouwelijk.
Het gender onderwerp is erg aanwezig in exposities en musea; in de mode, waarin al een aantal jaren androgyne modellen in hoge mate gebruikt worden en ook de kleding zelf vaak androgyn is. Dit is niet de eerste keer in de geschiedenis dat het gender onderwerp veel aandacht krijgt, maar het lijkt er wel op dat de interesse dit maal langer stand blijft houden.
0(+>, Bowie, Dietrich en Gaultier
Met deze binaire normen wordt in de mode op het moment flink gespeeld. Hoewel het niet voor het eerst is. Zo zijn in de muziekwereld al vele artiesten geweest (en nog steeds) die spelen met gender identiteiten. David Bowie met zijn alter ego Ziggy Stardust, Patti Smith, Boy George, Prince, Michael Jackson, Marilyn Manson zijn allemaal artiesten die hebben gespeeld met gender identiteiten. Ook al hebben deze artiesten allemaal met de normen gespeeld, de trend is niet zodanig gemanifesteerd dat deze is opgenomen in de sociale norm. Op 6 december 1930 maakt het grote publiek kennis met Marlene Dietrich, wanneer zij in het openingsshot van de filmklassieker Morocco haar benen over een railing heen gooit. Het publiek was geschokt, want zij droeg een mannenbroek. In 1984 stuurde Jean-Paul Gaultier de mannen in een mannenrok de catwalk op. Ook dit deed toen veel stof opwaaien.
Het lijkt erop dat de trend nu wederom onder de aandacht is gekomen. Maar in hoeverre kan er nu gesproken worden van een trend en in welk stadium zou deze zich bevinden?
De gender trend is geen micro trend (mode) komt het dichtst in de buurt van een macrotrend (maatschappij) en deze heeft de mogelijkheid om zich te ontwikkelen in een megatrend.
De boodschap lijkt te zijn ‘je bent goed zoals je bent’.
Normen en waarden passen zich langzaam aan.
Astrid Schiepers, oktober 2017
